Manevi Tekit Nedir

 Lafzî Tekit – Manevi Tekit

Mânevî Te’kit: Sadece şu kelimelerle yapılan te’kittir:

Mânevi te’kit örneği:

Bu kelimeler tekid edilecek kelimenin zamirine muzaf olurlar ve tekit ettiği kelimenin harekesini alırlar. Manevi tekitle marife tekit edilir, nekre tekit edilmez. Sırasıyla örnekleriyle inceleyelim:

Mânevi te’kit örneği: ( اتْرُكْ الذُنُوبَ كُلَّهَا ) “Günahların tümünü terket.” cümlesindeki ( اتْرُكْ ) emri hazır olup fâili, tahtında müstetir ve mahallen merfu olan ( أَنْتَ ) zamiridir. ( الذُنُوبَ ) lafzı, emri hazır fiilinin mefulün bihi olduğu için mensubtur. ( كُلَّ ), mefulü bihi’den mânevi te’kit olduğu için onun harekesini alarak mensub olmuştur. ( كُلَّهَا ) bir isim tamlaması olup, ( كُلَّ ) lafzı, muzaf ve ( هَا ) muttasıl zamiri, muzafun iley olduğu için mahallen mecrurdur.

 Mânevi te’kit sadece ( نَفْسُ عَيْنُ كِلاَ كِلْتَ جَمِيعُ كُلَّ عَامَّةُ ) kelimeleri ile yapılan te’kitdir. Bu kelimeler, te’kit edilecek kelimenin zamirine muzaf olurlar ve te’kit ettiği kelimenin harekesini alırlar. Buna “marife te’kit” de denir, çünkü nekre kelimenin te’kiti yapılmaz.

( نَفْسُ عَيْنُ ) “Kendisi, aynısı mânasında”. Müfred kelimeyi te’kit ederler ve bazan zâid ( بِ ) harficeri alırlar. Tesniye ve cemi bir kelimeyi te’kit edecekleri zaman ( أَنْفُس أَعْيُن ) şeklindeki cemi sığaları kullanılır.

• ( كِلاَ كِلْتَ ) “ikisi mânasında”. Sonlarında tesniye zamiri bulunur ve tesniyeyi te’kit ederler. Bu ikisi, zamirle değil de, isimle birleştiği takdirde te’kit olmazlar, cümlenin unsuru olurlar. ( كِلاَ ) müzekker ve ( كِلْتَ ) müennes için kullanılır.
• ( جَمِيعُ كُلَّ ) “hepsi, tümü mânasında”. Müfred kelimeleri te’kit ederler. ( أَجْمَعُ ) müzekker cemi ve ( جُمَعُ ) müennes cemileri te’kit eder.
• ( كَافَّةٌ عَامَّةُ ) “tamamı, geneli mânasında”. Kendilerine uygun zamir alarak te’kit ederler. Örnek: ( جَاءَ النَاسُ كَّافَّتُهُمْ ) “İnsanların tamamı geldi.”

* (نَفْسٌ) ve (عَيْنٌ) müfred kelimeyi tekid ederler. Tesniye ve cemi bir kelimeyi tekit edecekleri zaman (أَنْفُس)(أَعْيُن) şeklindeki cemi siygaları kullanılır:

*Bazen (نَفْسٌ) ve (عَيْنٌ) kelimelerine bitişik zâid (بِ) harf-i ceri de gelebilir.

Sonlarında tesniye zamiri bulunur ve tesniyeyi tekit ederler. (كِلاَ) müzekker, (كِلْتاَ) müennes için kullanılır.

*(كِلاَ) ve (كِلْتاَ) zamirle değil de isimle birleştiği takdirde tekit olmaz, cümlenin unsuru olur:

*(أَجْمَعُ ث جُمَعُ ) kelimeleri de müfred ve cemileri tekit ederler.

*(عاَمَّةٌ)(كاَفَّةٌ)(Tamamı, geneli) kelimeleri de kendilerine uygun zamir alarak tekit olabilirler:

TE’KİT İLE İLGİLİ AYETLER

1- وَقُلْنَا يَا آدَمُ اسْكُنْ أَنْتَ وَزَوْجُكَ الْجَنَّةَ وَكُلاَ مِنْهَا رَغَداً حَيْثُ شِئْتُمَا وَلاَ تَقْرَبَا هَذِهِ الشَّجَرَةَ فَتَكُونَا مِنَ الظَّالِمِينَ .

(2/BAKARA, 35). Biz: Ey Âdem! Sen ve eşin (Havva) beraberce cennete yerleşin; orada kolaylıkla istediğiniz zaman her yerde cennet nimetlerinden yeyin; sadece şu ağaca yaklaşmayın. (Eğer bu ağaçtan yerseniz) her ikiniz de (kendine kötülük eden) zâlimlerden olursunuz, dedik.

2- قَالُوا يَا مُوسَى إِنَّا لَنْ نَدْخُلَهَا أَبَدًا ماَ دَامُوا فِيهَا فَاذْهَبْ أَنْتَ وَرَبُّكَ فَقَاتِلاَ إِنَّا هَاهُنَا قَاعِدُونَ .

(5/MAİDE, 24). “Ey Musa! Onlar orada bulundukları müddetçe biz oraya asla girmeyiz; şu halde, sen ve Rabbin gidin savaşın; biz burada oturacağız” dediler.

3- يَا بَنِي آدَمَ لاَ يَفْتِنَنَّكُمُ الشَّيْطَانُ كَمَا أَخْرَجَ أَبَوَيْكُمْ مِنَ الْجَنَّةِ يَنْزِعُ عَنْهُمَا لِبَاسَهُمَا لِيُرِيَهُمَا سَوْءَاتِهِمَا إِنَّهُ يَرَاكُمْ هُوَ وَقَبِيلُهُ مِنْ حَيْثُ لاَ تَرَوْنَهُمْ إِنَّا جَعَلْنَا الشَّيَاطِينَ أَوْلِيَاءَ لِلَّذِينَ لاَ يُؤْمِنُونَ .

(7/A’RÂF, 27). Ey Âdem oğulları! Şeytan, ana-babanızı, ayıp yerlerini kendilerine göstermek için elbiselerini soyarak cennetten çıkardığı gibi sizi de aldatmasın. Çünkü o ve yandaşları, sizin onları göremeyeceğiniz yerden sizi görürler. Şüphesiz biz şeytanları, inanmayanların dostları kıldık.

4- تِلْكَ مِنْ أَنْباَءِ الْغَيْبِ نُوحِيهَا إِلَيْكَ مَا كُنْتَ تَعْلَمُهَا أَنْتَ وَلاَ قَوْمُكَ مِنْ قَبْلِ هَذَا فَاصْبِرْ إِنَّ الْعَاقِبَةَ لِلْمُتَّقِينَ .

(11/HÛD, 49). (Resûlüm!) İşte bunlar sana vahyettiğimiz gayb haberlerindendir. Bundan önce onları ne sen biliyordun ne de kavmin. O halde sabret. Çünkü iyi sonuç (sabredip) sakınanlarındır.

5- وَقَالَ مُوسَى إِن تَكْفُرُوا أَنْتُمْ وَمَنْ فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا فَإِنَّ اللّهَ لَغَنِيٌّ حَمِيدٌ .

(14/İBRÂHÎM, 8). Musa dedi ki: “Eğer siz ve yeryüzünde olanların hepsi nankörlük etseniz, bilin ki Allah gerçekten zengindir, hamdedilmeye lâyıktır.”

6- وَلِلّهِ غَيْبُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَإِلَيْهِ يُرْجَعُ الأَمْرُ كُلُّهُ فَاعْبُدْهُ وَتَوَكَّلْ عَلَيْهِ وَمَا رَبُّكَ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ .

(11/HÛD, 123). Göklerin ve yerin gaybı (sırrı) yalnız Allah’a aittir. Her iş O’na döndürülür. Öyle ise O’na kulluk et ve O’na dayan! Rabbin yaptıklarınızdan gafil değildir.

7- فَسَجَدَ الْمَلآئِكَةُ كُلُّهُمْ أَجْمَعُونَ .

(15/HİCR, 30). Meleklerin hepsi de hemen secde ettiler.

8- وَالسَّابِقُونَ السَّابِقُونَ .

(56/VÂKIA, 10). (Hayırda) önde olanlar, (ecirde de) öndedirler.

9- وَعَلَّمَ آدَمَ الأَسْمَاءَ كُلَّهَا ثُمَّ عَرَضَهُمْ عَلَى الْمَلاَئِكَةِ فَقَالَ أَنْبِئُونِي بِأَسْمَاءِ هَؤُلاءِ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ .

(2/BAKARA, 31). Allah Adem’e bütün isimleri, öğretti. Sonra onları önce meleklere arzedip: Eğer siz (sözünüzde) sadık iseniz, şunların isimlerini bana bildirin, dedi.

10- إِلاَّ مَنْ رَحِمَ رَبُّكَ وَلِذَلِكَ خَلَقَهُمْ وَتَمَّتْ كَلِمَةُ رَبِّكَ لَأَمْلَأَنَّ جَهَنَّمَ مِنَ الْجِنَّةِ وَالنَّاسِ أَجْمَعِينَ .

(11/HÛD, 119). Ancak Rabbinin merhamet ettikleri müstesnadır. Zaten Rabbin onları bunun için yarattı. Rabbinin, “Andolsun ki cehennemi tümüyle insanlar ve cinlerle dolduracağım” sözü yerini buldu.

11- فَوَرَبِّكَ لَنَسْأَلَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ .

(15/HİCR, 92). Rabbin hakkı için, mutlaka onların hepsini sorguya çekeceğiz.

12- وَلَقَدْ أَرَيْنَاهُ آيَاتِنَا كُلَّهَا فَكَذَّبَ وَأَبَى .

(20/TÂHÂ, 56). Andolsun biz ona (Firavun’a) bütün (bu) delillerimizi gösterdik; yine de yalanladı ve diretti.

13- سُبْحَانَ الَّذِي خَلَقَ الْأَزْوَاجَ كُلَّهَا مِمَّا تُنْبِتُ الْأَرْضُ وَمِنْ أَنْفُسِهِمْ وَمِمَّا لاَ يَعْلَمُونَ .

(36/YÂSÎN, 36). Yerin bitirdiklerinden, insanların kendilerinden ve henüz mahiyetini bilmedikleri şeylerden bütün çiftleri yaratan Allah’ı tesbih ve takdis ederim.

14- إِذْ نَجَّيْنَاهُ وَأَهْلَهُ أَجْمَعِينَ .

(37/SAFFAT, 134). Hani biz Lût’u ve ailesinin hepsini kurtarmıştık.

15- وَجَاءَ رَبُّكَ وَالْمَلَكُ صَفًّا صَفًّا .

(89/FECR, 22). Rabbin(in emri) geldiği ve melekler saf saf dizildiği zaman (her şey ortaya çıkacaktır).

16- إِلاَّ قِيلاً سَلاَمًا سَلاَمًا.

(56/VÂKIA, 26). Söylenen (söz olarak), yalnızca “selâm, selâm” dır.

17- أُولَئِكَ جَزَآؤُهُمْ أَنَّ عَلَيْهِمْ لَعْنَةَ اللّهِ وَالْمَلآئِكَةِ وَالنَّاسِ أَجْمَعِينَ .

(3/ÂL-İ İMRÂN, 87). İşte onların cezası, Allah’ın, meleklerin ve bütün insanlığın lânetine uğramalarıdır.

18- هَاأَنْتُمْ أُولاءِ تُحِبُّونَهُمْ وَلاَ يُحِبُّونَكُمْ وَتُؤْمِنُونَ بِالْكِتَابِ كُلِّهِ وَإِذَا لَقُوكُمْ قَالُوا آمَنَّا وَإِذَا خَلَواْ عَضُّوا عَلَيْكُمُ الأَنَامِلَ مِنَ الْغَيْظِ قُلْ مُوتُوا بِغَيْظِكُمْ إِنَّ اللّهَ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ.

(3/ÂL-İ İMRÂN, 119). İşte siz öyle kimselersiniz ki, onlar sizi sevmedikleri halde siz onları seversiniz. Siz, bütün kitaplara inanırsınız; onlar ise, sizinle karşılaştıklarında “İnandık” derler; kendi başlarına kaldıklarında da, size olan kinlerinden dolayı parmaklarının uçlarını ısırırlar. De ki: Kininizden (kahrolup) ölün! Şüphesiz Allah kalplerin içindekini hakkıyla bilmektedir.

19- قَالَ اخْرُجْ مِنْهَا مَذْؤُومًا مَدْحُورًا لَمَنْ تَبِعَكَ مِنْهُمْ لَأَمْلَأَنَّ جَهَنَّمَ مِنْكُمْ أَجْمَعِينَ .

(7/A’RÂF, 18). Allah buyurdu: Haydi, yerilmiş ve kovulmuş olarak oradan çık! Andolsun ki, onlardan kim sana uyarsa, sizin hepinizi cehenneme dolduracağım!

20- هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَلَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ .

(9/TEVBE, 33). O (Allah), müşrikler hoşlanmasalar da (kendi) dinini bütün dinlere üstün kılmak için Resûlünü hidâyet ve Hak Din ile gönderendir.

21- هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَكَفَى بِاللَّهِ شَهِيدًا .

(48/FETH, 28). Bütün dinlerden üstün kılmak üzere, Peygamberini hidâyet ve hak din ile gönderen O’dur. Şahit olarak Allah yeter.

22- كَذَّبُوا بِآيَاتِنَا كُلِّهَا فَأَخَذْنَاهُمْ أَخْذَ عَزِيزٍ مُقْتَدِرٍ .

(54/KAMER,  42). Lâkin onlar bütün âyetlerimizi yalanladılar. Biz de onları güç ve kudretimize lâyık bir şekilde yakaladık.

23- إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا وَمَاتُوا وَهُمْ كُفَّارٌ أُولَئِكَ عَلَيْهِمْ لَعْنَةُ اللّهِ وَالْمَلآئِكَةِ وَالنَّاسِ أَجْمَعِينَ .

(2/BAKARA, 161). (Ayetlerimizi) inkâr etmiş ve kâfir olarak ölmüşlere gelince, işte Allah’ın, meleklerin ve tüm insanların lâneti onların üzerinedir.